Sağlık Sisteminde Adalet İlkesinin Kısa Tarihçesi: Sistematik İnceleme
Küçük Resim Yok
Tarih
2022
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Adalet ilkesi, genelde olduğu gibi tıpta da özü itibarıyla haklara ve hakların yorumlanmasına dayanır. Ancak tıpta adalet, tarih boyunca böyle ele alınmamış, hak temelli adalet anlayışı modern çağ ve insan haklarının gelişimiyle koşut gelişmiştir. Bu çalışmada, dünyada ve Türkiye’de, modern tıp öncesi ve sonrasında 2000’li yılların başlangıç yıllarına kadar olan dönemde, adalet ilkesinin ele alınışındaki önemli değişimler temel tarihi köşe taşlarıyla sunulmaya çalışılmıştır. Değer felsefesi açısından, Platon’da “bir fikir”, “bir ideal” olarak görülen adaleti, realiteye dayalı somut bir yaklaşıma kavuşturan ise Aristoteles’tir. Aristoteles, etiğin yanında adaletin toplumsal yanlarına vurgu yaparak “düzenleyici adalet/dağıtıcı adalet” şeklinde formüle etmiş, uzun dönemler boyunca etkili olan bu formülden özellikle ikincisi sosyal adalet fikrine de kaynaklık etmiştir. Sağlık hizmetlerinde ve tıp etiğinde adaletin bu türü, “dağıtıcı adalet” daha kullanışlı bulunmuş ve farklı kuramlar gelişmiştir. Adaletin, geniş ve sınırları zor çizilen bir kavram olması gibi adalet ilkesinin ele alınışında da farklı düzlemler vardır. Dağıtım adaletinin tıpta büyük ölçekli (makro dağıtım), orta ölçekli (mezo dağıtım), küçük ölçekli (mikro dağıtım) olmak üzere farklı düzeyleri bulunur ve tıp etiğinde de “Sağlık Politikaları Etiği”, “Araştırma Etiği” ve “Klinik Etik” bakımdan ayrı boyutlarda ele alınır. Tıpta adalet ilkesinin tanımı ise “Biyomedikal etiğin temel ilkelerinden biri olarak ortaya konmuş bulunan adalet ilkesi bağlamında; temel hak ve ödevlerin, sosyal yararların ve yüklerin paylaşımı sırasında hiç kimseye karşı rastgele ayrımcılık yapılmayacağını belirten ilkedir.” şeklinde yapılabilir. Bu çalışmanın kapsamı, Türkiye sağlık sisteminde, “sağlık politikaları etiği” ve “dağıtıcı adalet” bakımından 2000’li yıllara kadar dönemdeki tarihçe sınırlılığındadır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Kaynak
Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
30
Sayı
2
