Besteci Tonin Harapi'nin piyano eserleri ve Arnavut piyano müziğinin gelişimindeki rolü
Abstract
Arnavutluk ve Kosova’da klasik müzik ekolü, 20.YY’lın ikinci yarısında Tonin
Harapi, Çesk Zadeja ve Fehim İbrahimi gibi ilk kuşak profesyonel besteciler tarafından
kurulmaya başlanmıştır. Besteci Tonin Harapi, sanat arkadaşlarıyla beraber, Arnavut
müziğinin tanıtımı ve profesyonel müzisyenlerin gelişimi için büyük çaba göstermiştir.
Özellikle Tonin Harapi genç müzisyenlerin yetiştirilmesinde ulusal müziğe temellenen
eserlerin de kullanılabilmesi amacıyla çok sayıda eser de yazmıştır. Aynı zamanda Arnavut
piyano müziğinin de en önemli kurucularından biri olan Tonın Harapi, kendi memleketinde
“piyanonun şairi” ve “Arnavutluk’un Chopin’i” olarak anılmaktadır. Piyano minyatürleri,
sonat, varyasyon, piyano ve orkestra için konçerto gibi türlerde ulusal piyano müziğine ait
ilk örnekleri besteleyen Harapi, başlangıç aşamasından en üst teknik düzeye kadar, piyano
eğitiminin tüm aşamalarında başvurulabilecek çok sayıda değerli yapıtlar vermiştir.
Komünist rejimin tüm sanat dallarında olduğu gibi, klasik müzikte de dayattığı “Sosyalist
Gerçekçilik” kültürünün ağir ve yıpratıcı baskılarına göğüs geren Harapi, sanatsal kimliğini
korumayı başarmış ve onurlu bir duruş sergilemiştir.
Harapi’nin toplam yedi piyano münyatürü albümlerinden yalnizca ikisi basılmıştır.
Programlı müzik türünde ve sade bir dille yazılmış “Pjesé té zgjedhura pianistike” (“Seçilmiş
piyano parçaları”) albümü , bestecinin piyano minyatürleri türünde bestelediği en iyi önekleri
oluşturmaktadır. “Tema ve Çeşitlemeler” Harapi’nin ustalık eserlerinden biridir. Bazıları
kaybolmuş olmakla birlikte, eserdeki şiirsel anlatımın yanı sıra, teknik açıdan düzeyli
varyasyonların bulunması da esere derinlik kazandırmaktadır.
Bestecinin 60’lı yıllarda yazdığı Sonatin C-Moll ve Piyano ve orkestra için Konçerto
eserleri Arnavut piyano müziğinde bu türlerde yazılmış ilk örneklerdir. Bu eserlerde Arnavut
halk müziği materyali geniş bir şekilde kullanılmıştır. Bu her iki eserin icrası yüksek bir
teknik düzey gerektirmektedir.
Eserlerinde halk müziği hazinesinden de geniş bir şekilde yararlanan besteci,
kendinden sonraki kuşaklara piyano icrası ve piyano eğitimi açısından sanatsal değeri yüksek
eserler bırakmıştır. Sanatsal mirasına işik tutulması Harapi’nin, hem yaşadığı coğrafyada
hem de bu coğrafyanın ötesinde gerçek değerinin bulmasının önünü açacaktır.
Arnavut ulusal müziğin yapı taşlarının oluşturulmasında önemli rol oynayan ve
Arnavut piyano ekolü kurucuları arasında yer alan Harapi’nin piyano eserleri Arnavut piyano
icra sanatını zenginleştirmenin yanı sıra, müzik eğitimi kurumlarının piyano eğitimine de
önemli katkıda bulunmaktadır. Bu durum, ulaşılan yapıtların içerik analizleri ve görüşmeler
yoluyla ortaya konmuştur. Bestecinin değerli mirası, yaşadığı coğrafyanın sınırları ötesinde,
dünya ölçeğinde tanınması ve seslendirilmesi, piyano literatürüne katkıda bulunmanın yanı
sıra, piyano eğitimine de farklı boyutlar kazanmasına yardım edecektir. Tonin Harapi is one of the most important composers of Albanian music. He belongs to that
generation of composers that have established classical music in Albania from the second
half of the twentieth century. This thesis statement provides an analysis of Harapi’s most
important compositional output: piano music. The first and second chapter have been
significantly focused on explaining the historical, social and political context of the
establishment of classical music in Albania, and Harapi’s relation regarding these
developments. The third chapter focuses on the analysis of some of the author's most
successful piano works, trying to specifically define Harapi's particular style, and also taking
into account the Albanian historical and social background. Regardless of the many common
aspects, Albanian music of this period cannot be seen or considered as just “another sample
of” the developments that we can find in the “Eastern bloc” of the second half of the twentieth
century. This is perhaps due to historical developments of Albanian tradition of music, which
were different from those of the vast majority of the Eastern (socialist) countries. This could
have been the result of ever growing and unprecedented political pressure that spread out in
the whole country, lasting until the fall of the socialist regime in the beginning of the 1990s.
The core of this work is thus to highlight and to understand such circumstances and
restrictions, and how Harapi preserved, challenged and dealt with those in his work.
Tonin Harapi played an important role in the creation of the music of the Albanian
nation, as well as among the first creators of the Albanian school of piano, his works on piano
music played an important role in the enrichment and development of music education in
general and piano music education in particular. This conclusion was reached through the
analysis of the content of the works as well as various interviews. His valuable artistic legacy,
his recognition as a composer beyond the borders where he has lived, in addition to
contributing to piano literature, will help piano education take on different dimensions
Collections
- Tez Koleksiyonu [2146]