İbadet hükümleri açısından İbn Acibe'nin El-Bahru'l Medid adlı tefsiri

Abstract

Ahkâm âyetleri fıkhî bir ayrıma tabi tutulduğunda kendi içerisinde üç kısımda tasnif edilmiştir. Bunlar; ibadât, muâmelât ve ukûbât ile ilgili âyetlerdir. Ahkâm âyetlerinin sayısı ve tasnifinde farklı görüşler bulunmaktadır. Buna göre Kur’ân’da 200 ile 800 arasında değişen ahkâm âyeti olduğu belirtilmiştir. Bu çalışmada İbn Acîbe el-Haseni’nin (ö.1224/1809), el- Bahru’l Medîd adlı eserinde ahkâm âyetleri çerçevesinde sadece ibâdet hükümlerine yaklaşımı ele alınmıştır. İçerik bakımından son derece zengin olan el-Bahru’l Medîd “işârî tefsir” sınıfından kabul edilmiştir. Bu sebeple İbn Acîbe, tefsirinde ahkâm âyetleri geldiğinde fıkıh hükümlerine özetle yer vermiş, delil ve detaya fazla girmemiş ve genelde o konuda varılan fıkhî hükmü zikretmekle yetinmiştir. Kendisi Mâlikî mezhebine tabi olmakla birlikte diğer mezheplerin görüşlerine de yer vermiştir. Bu görüşlere yer verirken mezhep taassubunda bulunmamıştır. Hatta zaman zaman diğer mezheplerin görüşlerinden yana tercih kullandığı olmuştur. Tefsirin ana hedefi fıkhî meseleleri detaylıca vermek olmadığı için, İbn Acîbe ilgili âyetlerin tefsirinde özet bilgiyle yetinmiştir. Bu çalışma giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde İbn Acîbe’nin hayatı, ilmi kişiliği, itikadî yönü ve tefsir metodu ele alınmıştır. Birinci bölümde usûl-ü fıkhın temel konularına (Kitap, Sünnet, İcmâ, Kıyas vs.) bakışı ve mezheplerin görüşlerine yer vermesi hakkında bilgilere yer verilmiştir.

İkinci bölümde İbn Acîbe’nin bedenî ve mâlî ibâdetler olarak adlandırılabilecek olan abdest, namaz, oruç, hac ve zekât vs. ile alakalı ahkâm âyetlerine yaptığı yorumlar; âyetlerden çıkarılan hükümler ve bu hüküm âyetlerine işârî yorumları özet olarak ele alınmıştır. Sonuç bölümünde İbn Acîbe’nin el-Bahru’l Medîd isimli işârî tefsirinde ibâdetler ile ilgili hükümlere yaklaşımı özetle verilmiştir.

When the verses of Ahkam are subjected to a legal distinction, they are classified in three parts. These; These are the verses about worship, treatment and uqubat. There are different views on the number and classification of Ahkam verses. Accordingly, it is stated that there are verses of judgment in the Qur'an ranging from 200 to 800. In this study, the approach of Ibn Acîbe el-Haseni (d.1224/1809) to the provisions of worship only within the framework of the verses of judgment in his work al- Bahr al-Madid is discussed. Al- Bahr al-Madid, which is extremely rich in content, has been accepted from the class of "ishari tafsir". For this reason, Ibn Acîbe briefly included the provisions of fiqh in his tafsir when the verses of judgment came, did not go into too much evidence and detail, and generally only sufficed to mention the jurisprudence reached on that subject. Although he is a follower of the Maliki sect, he also included the views of other sects. While giving place to these views, he did not make any sectarian bigotry. In fact, he sometimes preferred the views of other sects. Since the main aim of the tafsir is not to give detailed information about the fiqh issues, Ibn Acîbe has contented himself with the summary information in the tafsir of the related verses. This study consists of an introduction and two parts. In the introduction part, Ibn Acîbe's life, scientific personality, creed, and exegesis method are discussed. In the first chapter, information is given about the view of the main subjects of the method of fiqh (Book, Sunnah, İcmâ, Kıyas etc.) and the views of the sects. In the second part, ablution, prayer, fasting, pilgrimage, and zakat, etc., which can be called physical and financial worships of Ibn Acibe. In this article, the interpretations he made to the verses related to the law, the provisions extracted from the verses and his interpretations of these verses of judgment were briefly discussed. In the conclusion part, Ibn Acîbe's approach to the provisions related to worship in his ishari interpretation named al- Bahr al-Madid is given in brief.