Enflasyon, döviz kuru ve faiz oranları arasındaki nedensellik ilişkisi : Türkiye örneği

Abstract

Enflasyon, bir ülkede gerek ekonomik büyümenin sağlanabilmesinde gerekse finansal piyasaların mal ve hizmet piyasaları ile uyumunu sağlamada makroekonomik değişkenlere etki eden önemli bir veri olmaktadır. Türkiye ekonomisinde enflasyon kavramını ve etkilediği/etkilendiği makroekonomik değişkenleri saptamak, enflasyon verileri ile döviz kuru ve faiz oranları arasındaki ilişkiyi analiz etmek, sonuçları değerlendirmek çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışmada, Türkiye ekonomisi için 2010-2021 yılları arası dönemi kapsayan aylık tüketici fiyat endeksi (2003=100) verileri, bankalarca açılan mevduatlara uygulanan ağırlıklı faiz oranı ve TCMB alış döviz kuru (USD) değişkenleri kullanılarak gerekli sınamaların ardından değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin tespit edilebilmesi amacıyla ARDL sınır testi analizinden yararlanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre; değişkenlerin uzun dönemde eşbütünleşik olduğu tespit edilmiş ve döviz kurundaki değişimlerin enflasyon endeksindeki değişimin temelini oluşturduğu gözlemlenmiştir. ECM modeli sonuçlarına göre; kısa dönemde yaşanacak bir dengesizlik durumunda -1,12 dönem sonra uzun dönemde değişkenlerin tekrar dengeye yaklaşma eğilimi göstereceği saptanmıştır. Ayrıca, ulaşılan ECM modeli sonuçlarına göre; enflasyon oranının bir önceki döneminde yaşanan %1’lik değişim enflasyonu %0.004 arttırmakta, faiz oranının bir önceki dönemindeki %1’lik değişim ise enflasyonu %0.001 azaltırken iki önceki dönemdeki %1’lik değişim enflasyon oranını benzer şekilde yaklaşık olarak %0.001 azaltmaktadır. Döviz kurunun bir önceki dönem %1’lik değişiminin ise enflasyonu %0.013 azalttığı tespit edilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkiyi saptamak için uygulanan Granger nedensellik sonuçlarına göre ise; faizden enflasyona doğru tek yönlü bir nedensellik tespit edilirken, enflasyon ve döviz kuru değişkenleri arasında çift yönlü bir nedensellik tespit edilmiştir.

Inflation is an important concept that affects macroeconomic variables both in ensuring economic growth in a country and in ensuring the harmony of financial markets with goods and services markets. The aim of the study is to determine the concept of inflation in the Turkish economy and the macroeconomic variables it affects, to analyze the relationship between inflation data, exchange rates and interest rates, and to evaluate the results. In the study, which covers the period for the Turkish economy between the years 20102021 monthly consumer price index (2003=100) applied to the weighted data banks deposits

opened by the central bank buying of interest rate and exchange rate (USD) after the necessary

tests using variables, ardl analysis in order to determine the long-term relationship between the

variables was used for the limit test. According to the results of the analysis, it was determined

that the variables were cointegrated over a long period of time, and it was observed that changes

in the exchange rate formed the basis of changes in the inflation index. According to the results

of the ECM model; in the event of an imbalance that will be experienced in the short term, 1.12 after

the period, it has been determined that the variables in the long term will tend to approach the equilibrium again. In addition, according to the results of the ECM model achieved the rate of inflation in the previous period, a 1% change in inflation %0.004 increases in the previous period, the interest rate is 1% inflation change of the %two in the previous period while reducing 0.001 a 1% change similarly reduces the rate of inflation is approximately 0.001. It was found that the exchange rate change of 1% in the previous period reduced inflation by 0.013%. According to Granger causality results applied to determine the relationship between the variables, a one-way causality from interest to inflation was determined, while a two-way causality was determined between inflation and exchange rate variables.