Erbilli Abdurrezzak Ağa ve tahmisleri (inceleme-metin)

Abstract

Bu çalışma, genel anlamda Klasik Türk edebiyatında kullanılmış nazım şekillerinden biri olan tahmis ile Erbilli şair Abdurrezzâk Ağa’nın hayatı, edebî kişiliği ve tahmislerinin incelenmesiyle ilgilidir. İlk etapta, Türk Edebiyatında musammatların bir çeşidi olarak yer alan tahmisin tanımı; Arap, Fars ve Türk edebiyatındaki yeri, önemi ve diğer nazım şekilleriyle ilişkisi geniş bir literatür taraması yapılarak değerlendirilmeye çalışılmıştır. Divan edebiyatının son meyvelerini verdiği XIX. yüzyılın ikinci yarısıyla XX. yüzıyın başlarında yaşayan Erbilli Abdurrezzak Ağa’nın hayatı, edebi kişiliği, eserleri ve tahmislerinin şekil ve muhtevası bakımından ele alınmasının ardından şairin dört ayrı mecmuadan oluşan tahmisleri bir araya getirilerek transkripsiyonlu metni mürettep bir divan şeklinde verilmesi uygun görülmüştür. Abdurrezzâk Ağa tarafından kasideden beyte kadar her türlü tahmisi yapılmış nazım şekli ihtiva eden metin bölümünde toplam 286 tahmis bulunmaktadır. Çalışmanın sonunda metindeki Türkçe ve Farsça olarak tahmis edilmiş manzumelerine ilişkin detaylı birer liste hazırlanmıştır.

This study is about examining the life, literary history and tahmis of Erbilli Abdurrezzak Ağa and tahmis, as one of the verse forms of the Old Turkish, in general. In the first place, the definition of tahmis, which is a kind of musammats in Turkish Literature, is made with the help of comprehensive literature review on Arabic, Persian, and Turkish literature by examining the importance of tahmis and its relationship with the other verse forms. After the life, literary personality and tahmis of Erbilli Abdurrezzak Ağa, who lived in the second half of the 19th century and the beginning of the 20th century, when the last works in Divan literature were written, are handled in terms of form and content, the poet's tahmis consisting of four different journals along with the transcripted text in a regular divan is given. There are a total of 286 tahmis in the text section, which includes all kinds of verse forms, from kaside to beyit, by Abdurrezzak Ağa. At the end of the review, a detailed index was prepared in the form of lists regarding the all tahmis in the text.