Öğretmenlerin kişisel ve mesleki gelişimleri için açık eğitim kaynaklarını kullanma alışkanlıklarının yaşam boyu öğrenme eğilimleri açısından değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, açıklık kavramı doğrultusunda ortaya çıkan eğitimde açıklık, açık erişim, açık eğitim kaynakları (AEK), kitlesel açık çevrim içi dersler (KAÇD) gibi kavramlara açıklamalar getirerek Milli Eğitim Bakanlığı’na (MEB) bağlı okullarda görev yapan öğretmenlerin kişisel ve mesleki gelişimleri için AEK’leri kullanma alışkanlıklarını yaşam boyu öğrenme kavramı çerçevesinde değerlendirmektir. Bu bağlamda bu çalışma, karma araştırma yöntemlerinden biri olan açıklayıcı karma desen kullanılarak desenlenmiştir. Çalışmanın nicel bölümü betimsel tarama modeli, nitel bölümü ise durum çalışması deseniyle şekillendirilmiştir. Çalışmanın nicel bölümünde evren, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Türkiye’nin tamamında MEB’e bağlı resmi ve özel okulların tüm kademelerinde görev yapan, branş ayrımı yapılmaksızın tüm öğretmenlerden, örneklem ise kolay ulaşılabilir örneklemle belirlenmiş 588 öğretmenden oluşmaktadır. Çalışmanın nitel bölümüne amaçlı örneklemle belirlenmiş 10 öğretmen katılım göstermiştir. Nicel bölümde öğretmenlerden cinsiyet, yaş, kıdem yılı, eğitim seviyesi, branş, okul kademesi, görev yapılan okul türü ve görev yapılan okulun bulunduğu yerleşim birimi gibi demografik veriler toplanmıştır. Bunun yanı sıra araştırmacı tarafından AEK kullanım durumunu belirlemek üzere geliştirilen anket uygulanmıştır. Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerini belirlemek ve çeşitli değişkenlerle ilişkisini ortaya koyabilmek için ise Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimi Ölçeği kullanılmıştır. Nitel verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından geliştirilen yarıyapılandırılmış

görüşme formu kullanılmıştır. Nicel verilerin analizi SPSS 26.0 paket program kullanılarak elde edilmiştir. Nicel verilerin elde edilebilmesi için normallik testi, ki-kare testi, t-testi ve ANOVA testleri uygulanmıştır. Nitel verilerin analizinde içerik analizine başvurulmuştur. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre, çalışmaya katılan

öğretmenlerin yarısından fazlasının AEK konusunda bilgi sahibi oldukları ortaya çıkmıştır. Ayrıca öğretmenlerin AEK kullanma durumlarıyla cinsiyetleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuş; diğer değişkenler arasında ise istatistiksel olarak anlamlı bir fark gözlenmemiştir. Bunun yanı sıra öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimleriyle cinsiyetleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur. Ayrıca öğretmenlerin genelinin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin yüksek olduğu belirlenmiştir. Öte yandan öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimleriyle cinsiyet ve eğitim seviyesi arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Eğitim seviyesindeki farkın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için yapılan Scheffe testi sonucuna göre, farkın lisans ve yüksek lisans mezunları arasında olduğu görülmüştür. Ayrıca öğretmenlerin AEK kullanım durumlarıyla yaşam boyu öğrenme eğilimleri arasında anlamlı bir fark tespit edilmiş ve AEK kullanan öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin kullanmayan öğretmenlere göre daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Nitel verilerden elde edilen bulgulara göre, AEK’lerin öğretmenlere sağladığı en önemli faydanın zaman ve mekân tasarrufu olduğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra öğretmenlerin görev yaptıkları kurumlardan AEK konusunda farkındalık çalışmaları yapmalarını ve öğretmenleri bu konuda teşvik etmelerini istedikleri belirlenmiştir. MEB’den ise, kaynaklarda nicelik ve niteliksel artışlar bekledikleri, AEK kullanımı konusunda destek ve iş birliği istedikleri ortaya çıkmıştır.

This study aims to explain the concepts such as openness in education, open access, open educational resources (OER), and massive open online courses (MOOC) that emerged in line with the concept of openness. In this paper, the personal and professional skills of teachers working in schools affiliated with the Ministry of National Education (MoNE) are evaluated the habits of using open educational resources for their development in the framework of the concept of lifelong learning. In this context, this study was designed using exploratory mixed design, which is one of the mixed methods research. The quantitative part of the study was formed by the descriptive survey model and the qualitative part was formed by the case study pattern. In the quantitative part of the study, the population consists of all teachers who work in all levels and branches of public and private schools affiliated with the MoNE throughout Turkey in the 2021-2022 Academic Year, and the sample comprises 588 teachers who are determined by an easily accessible sample. Ten teachers were determined by purposeful sampling, and they participated in the qualitative part of the study. In the quantitative part, demographic data were collected from the selected teachers about their gender, age, years of seniority, education level, branch, school grade, type of school, and the location of the school. In addition to this, a questionnaire developed by the researcher to determine the use of OER was implemented. The Lifelong Learning Tendency Scale was utilized to establish teachers’ lifelong learning tendencies and to reveal their relations with diversified factors. A semi-structured interview form developed by the researcher was used to collect qualitative data. The analysis of the quantitative data was obtained using the SPSS 26.0 package program. To obtain quantitative data, normality test, chi-square test, t-test and

ANOVA tests were applied. Content analysis was used in the analysis of qualitative data. According to the findings obtained from the study, it was revealed that more than half of the teachers participating in the study knew OER. Additionally, a significant difference was found between the teachers’ use of OER and their gender; however, no statistically significant difference was observed between the other variables. It was determined that the lifelong learning tendencies of teachers are high. On the other hand, a meaningful difference between teachers’ lifelong learning tendencies, genders, and education levels was found. The Scheffe test was conducted to determine the difference in education levels in groups. It was seen that the difference was between master’s degree and bachelor’s degree graduates. It was concluded that the lifelong learning tendencies of teachers who use OER are higher than those of teachers who do not use OER. According to the obtained findings from the qualitative data, it was determined that the most significant benefit of OERs to teachers is to save space and time. It is specified that the teachers want the foundations they work with to implement awareness studies on OER and to promote teachers in this regard. This study reveals that teachers expect quantitative and qualitative increases in resources from the MoNE, and they want reinforcement and cooperation in the use of OER