Otizm spekterum bozukluğu olan çocuklara robot tarafından sunulan öğretim uygulamasının çocukların sembolik oyun becerileri üzerindeki ETKİLERİ

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocuklara robot tarafından sunulan ipucunun giderek arttırılmasıyla öğretim uygulamasının çocukların sembolik oyun becerileri üzerindeki etkilerini incelemektir. Araştırma sürecinde katılımcı çocuklara sembolik oyun olarak tasarlanan elma toplama oyunu beceri basamakları öğretilmiştir. Araştırma, tek denekli araştırma modellerinden katılımcılar arası çoklu başlama modeli ile desenlenmiştir. Araştırmaya OSB tanısı almış yaşları 6-8 yaş arası iki kız ve bir erkek çocuk katılmıştır. Uygulama süreci öncesi OSB tanısı almış olan bir erkek çocuk ile pilot uygulama gerçekleştirilmiştir. Araştırma süreci başlama düzeyi, öğretim, izleme ve genelleme oturumlarından oluşmaktadır. Araştırmada kullanılan öğretim uygulamasının katılımcı çocukların hedeflenen elma toplama oyunu beceri basamaklarını edinmeleri üzerindeki etkililiğini belirlemek için öğretim uygulaması beceri analizi formu kullanılarak veri toplanmıştır. Araştırma sonunda elde edilen etkililik verileri grafikler yoluyla gösterilerek analiz edilmiştir. Araştırmanın genelleme verileri öntest-sontest oturumları şeklinde düzenlenerek toplanmış ve bulgular görsel olarak belirtilmiştir. Ayrıca, çalışmanın sosyal açıdan önemini ortaya koymak için öznel değerlendirme yoluyla katılımcı çocukların ailelerinden ve öğretmenlerinden sosyal geçerlik verisi toplanmış ve betimsel olarak analiz edilmiştir. Araştırma sonrasında katılımcı çocukların hedef beceriyi edinim düzeylerine yönelik bulgular incelendiğinde üç katılımcı çocuğun uygulama evresi öncesi ve sonrası edinim düzeyleri karşılaştırıldığında performanslarında anlamlı bir artışın olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın izleme oturumlarında ise tüm katılımcı çocukların hedef beceri edinim düzeylerini uygulama sona erdikten sonraki 1. ve 2. haftalarda %100 doğruluk düzeyinde korudukları gözlemlenmiştir. Genelleme bulgularına göre katılımcı çocukların uygulama sonunda edinilen hedef beceriyi kişiler ve ortamlar arasında %100 doğruluk düzeyinde genelleyebildikleri belirlenmiştir. Ayrıca, katılımcı çocukların aileleri ve öğretmenlerinden toplanan sosyal geçerlik verileri araştırmanın sosyal geçerliliğinin yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Bu araştırmayla, robot tarafından sunulan ipucunun giderek arttırılmasıyla öğretim uygulamasının OSB’li çocukların sembolik oyun olarak tasarlanan elma toplama oyunu beceri basamaklarını edinmeleri üzerindeki etkililiği belirlenmiştir ve bu doğrultuda ilgili alanyazın kapsamında tartışılarak ileriye dönük öneriler sunulmuştur.

This study aims to investigate the effects of least-to-most prompting procedure presented by a robot on the symbolic play skills of the children with Autism Spectrum Disorder (ASD). During the research process, the skill steps of apple picking game designed as a symbolic play were taught to the children. The study was designed with a multiple baseline design across participants, which is one of the single-subject research methods. The participants were three children with ASD, aged between 6-8. Pilot study was carried out with a boy who was diagnosed with ASD prior to the study. The research process of the study consists of baseline, intervention, follow-up and generalization sessions. Date collection form was task analysis form of least-to-most prompting presented by the robot. Graphical analysis was conducted to examine the effectiveness of the intervention. Generalization data of the study were collected by organizing as pretest-posttest sessions and the findings were shown on figures. In addition, social validity data were collected from the participating children’s families and teachers through semi-structured interview forms to reveal the social significance of the study and descriptively analyzed. When the findings regarding the target skill acquisition levels of the children were examined after the study, it was determined that there was a significant increase in the performance of the three children before and after the intervention. In the follow-up sessions of the study, it was observed that all children maintained their target skill acquisition level at 100% accuracy in the first and second weeks after the intervention ended. According to the generalization findings, it was determined that the children were able to generalize the target skill acquired at 100% accuracy level across persons and settings. In addition, the social validity data reveal that the research is socially strong. With this research, the effectiveness of least-to-most prompting procedure presented by the robot on the acquisition of skill steps of the apple picking play designed as a symbolic play for the children with Autism Spectrum Disorder (ASD) was determined and then forward-looking suggestions were presented in the scope of the related literature.