Biçimsel ontoloji tabanlı bilgisayarlı frameNet çalışması

Abstract

Son yıllarda yapılan gerek doğal dil işleme gerekse hesaplamalı dilbilmi çalışmaları insan zihninin biçimsel yapısını ve içeriğini anlamaya yöneliktir. İnsan zihni tarafından yaratılan en genel model ontolojilerdir. Böylece ontolojilerle dil arasında bir ilişkinin kurulması gerekir. Ontolojiler doğaları gereği büyük olmaları nedeniyle, insan emeği ile oluşturulmalarında hata ve eksiklikler barındırma potansiyeli taşırlar. Bu da dilin insan zihnindeki anlam üretme süreçlerini matematiksel olarak gerçekleştirmeyi gerektirir. Bu anlamda dilin sözdizimsel ve anlamsal analizlerini sunan bir kaynağa ihtiyaç duyulur. Bunu en iyi sunan sözlüksel kaynak FrameNet’tir. Bu anlamda, bilgisayar ortamında FrameNet üzerinden tematik rol latisleriyle gerçeklik modelleri yaratma yoluna gidilir. Yaratılan bu gerçeklik modelleri ile dil ile FrameNet arasında bir ilişki sağlanır. Bu ilişki dil ile ontoloji arasındaki bağı da kurmuş olur. Ayrıca, bu gerçeklik modellerinin bilgisayarlı gerçekleştirimi, Türkçe’nin anlamsal çözümlenmesine de katkı sağlar.

Abstract

Recent studies on both natural language processing and computational linguistics are directed towards understanding the formal structure of the human mind and its contents. The most general models created by the human mind are ontologies. However, a relationship between the language and ontology needs to be established. Ontologies large in nature, carry the risk of hosting potential for errors and lacks as they are being developed through human labor. Obtaining a relationship between the language and ontology requires processing of the meaning by generating language in the human mind mathematically. In this sense, a resource that provides the syntactic and semantic analyses of the language is needed. The lexical resource which offers this best is the FrameNet. For this purpose, reality models with thematic role lattices were created on the computer using the FrameNet. A relationship between language and FrameNet is provided by these reality models. This relationship establishes the link between ontology and language as well. Computerized implementation of this reality model contributes to semantic analysis of the Turkish language as.