Avrupa Birliği'nde yapısal fonlar: Üye ülkelerle Türkiye'nin karşılaştırılması üzerine bir inceleme

Abstract

Kurulduğu 1957 yılından günümüze kadar geçen süre içerisinde altı genişleme dalgası yaşayan Avrupa Birliği; 27 üyesi, 480 milyon nüfusu ve 10 trilyon Euro'nun üzerinde Gayri Safi Yurtiçi Hasılası ile benzersiz bir yapılanma konumundadır. Ekonomik açıdan birbirine yakın seviyelerde olan ülkeler tarafından kurulan Avrupa Birliği, yeni genişlemelerle birlikte bu özelliğini kaybederken gerek üye ülkeler arasında gerekse üye ülkelerin bölgeleri arasında önemli gelir farklılıkları ortaya çıkmıştır. Avrupa Birliği, kendi içinde yaşadığı bölgesel farklılıkları azaltmak için geliştirilen Yapısal Fonlar aracılığıyla, geri kalmış bölgelerin, gelişmiş bölgelerin seviyesine ulaşması için bütçesinden kaynak ayırarak mali destek sağlamaktadır. Kurulduğu yıllarda bütçe içerisinde oldukça küçük bir kalem olan Yapısal Fonların bütçeden aldığı pay zaman içerisinde hızla artmış ve günümüzde bütçenin yarısından fazlasını oluşturur hale gelmiştir. 2004 ve 2007 yıllarında Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkelerinin Avrupa Birliği'ne üye olması ile birlikte ekonomik farklılıklar belirginleşirken, Yapısal Fonlar kapsamında yapılan mali yardımların önemi daha da artmıştır. Ekonomik ve sosyal birlik hedefini gerçekleştirmek için çalışan Avrupa Birliği'nde, ülkeler ve bölgeler arasındaki gelir farklılıkları düşünüldüğünde Yapısal Fonların önümüzdeki yıllarda da bütçe içerisindeki birincil konumunu devam ettireceği görülmektedir. 2005 yılında tam üyelik müzakerelerine başlayan Türkiye, Avrupa Birliği üyesi olmadığı için şimdilik Yapısal Fonlardan yararlanamamakta, sadece Katılım Öncesi Mali Yardım Programı kapsamında verilen hibelerden mali kaynak sağlayabilmektedir. Ancak üyesi olduğu takdirde, Avrupa Birliği'nin bölgesel politikaya yönelik mevcut düzenlemeleri altında, Yapısal Fonlardan önemli ölçüde kaynak sağlayacaktır. Büyüklüğü, ekonomik gelişmişlik seviyesi ve bölgesel farklılıkları göz önüne alındığında Türkiye, Yapısal Fonların en önemli kullanıcısı olabilecek durumdadır.

European Union, having six waves of expansion since its inception in 1957, is in a unique structuring position with twenty seven members, four hundred eighty milions population and over ten trillion euros Gross National Product. European Union established by economically close countries, losing this feature with new expansions between member countries and also between regions of member countries arise vital income disparities. Euroepan Union, via Structural Funds developed to decrease regional disparities, grands a subsididy with allocating resources from budget for underdeveloped regions for reaching to level of developed regions. In its established years, the share getting from budget of Structural Funds that is a pretty small entry in budget ,has increased rapidly a time. In 2004 and 2007, with membership of Central and Eastern Europe Countries to European Union, crystallizing economic disparities, as part of Structural Funds financial aids gain more ground. In European Union, work for fulfill the purpose of economic and social union, considering income disparities between countries and regions It is seen that Structural Funds will protect its primary position in the years ahead. Turkey started full membership negotiations in 2005, couldn't benefit from Structural Funds for the present because of non-European Union country, just enable resource given as part of Instrument for pre-accession donations. However, provided membership, under current arrangements that European Union regional policy, will enable resources. Considering the growth and level of economic development and regional disparities, Turkey could be the state of the most important user of Structural Funds.