Süleyman Demirel'in Orta Asya politikası (1991-2000)

Abstract

Bu tezde Türkiye ile Orta Asya Devletleri arasındaki ilişkilerde Süleyman Demirel’in üstlendiği rol (uluslararası sistemde karşılık bulduğu rol) ve bu durumun ilişkilere etkisi incelenmiştir. Çalışma, Türkiye ve Orta Asya ilişkilerinde Demirel’in 1991-2000 dönemi ile sınırlandırılmıştır. Demirel, 1991-1993 yılları arasında Sekizinci Cumhurbaşkanı Turgut Özal ile benzer politikalar benimsemiştir. Dolayısıyla bu dönemde Orta Asya politikasının öncelikli bir devlet politikasıdır. 17 Nisan 1993 tarihinde Özal’ın hayatını kaybetmesi, Demirel’i Türkiye’nin Orta Asya politikalarında en önemli aktör konumuna getirmiştir. Çalışmanın temel sorusu; “Dünya genel durumunda yaşanan değişimle birlikte, ABD ve Batı’nın Türkiye’ye öngördüğü rol (laik-liberal devlet modeli), Demirel’in Orta Asya Devletlerine yönelik dış politika yaklaşımında ne derece etkili olmuştur?” şeklinde formüle edilmiştir. Bu temel soruya cevap ararken oluşturulan ikincil sorular şunlardır: “Demirel’in Türkiye için Orta Asya’da öngördüğü rol devletlerarası ilişkileri nasıl etkilemiştir?”, “Demirel’in Orta Asya Devletlerinin devlet başkanları ile yaptığı görüşmelerde kullandığı söylemler Türkiye’nin rol değişimine etki etmiş midir?”, “Demirel ulusal ve uluslararası düzeyde hangi rolü benimsemiştir?” Bu minvalde çalışmanın hipotezi, “Dünya konjonktüründe yaşanan değişimle birlikte, ABD ve Batı’nın Türkiye’ye öngördüğü rol, Demirel’in Orta Asya Devletlerine yönelik dış politika yaklaşımının şekillenmesinde etkili olmuştur.” şeklinde oluşturulmuştur. Bu doğrultuda araştırmada ağırlıklı olarak birincil kaynaklar kullanılmıştır. Toplanan bu veriler söylem ve içerik çözümlemesine tabi tutulmuştur. Ezcümle kapsamlı bir araştırmanın ardından ortaya atılan hipotez doğrulanmıştır.

In this thesis, the role of Süleyman Demirel in the relations between Turkey and the Central Asian States (the role that he finds in the international system) and the effect of this situation on the relations were examined. The study is limited to Demirel's 1991-2000 period in Turkey and Central Asia relations. Demirel adopted similar policies with the Eighth President Turgut Özal between the years 1991-1993. Therefore, it is a primary state policy of the Central Asian policy in this period. Özal's death on 17 April 1993 made Demirel the most important actor in Turkey's Central Asian policies. The main question of the study; "With the change in the general situation in the world, how effective was the role (secular-liberal state model) envisioned by the USA and the West for Turkey in Demirel's foreign policy approach towards the Central Asian States?" has been formulated. The secondary questions created while seeking an answer to this basic question are as follows: "How has the role Demirel envisioned for Turkey in Central Asia affected interstate relations?"; “Did the rhetoric used by Demirel in his meetings with the heads of state of the Central Asian States have an impact on Turkey's role change?”and than “Which role has Demirel adopted at national and international level?" The hypothesis of this studied was "With the change in the world conjuncture, the role envisaged by the USA and the West for Turkey has been effective in shaping Demirel's foreign policy approach towards the Central Asian States." formed in the form. Primary sources were mainly used in the research. These collected data have been subjected to discourse and content analysis. In short, the hypothesis put forward after a comprehensive research was confirmed.