Tanzimat Dönemine Karşı Bir Suikast Teşebbüsü Kuleli Vak'ası
Özet
Sultan Abdülmecid'insaltanatının son dönemlerinde Eylül 1859tarihinde Tatar Hasan Paşa'nın ihbarı ile başkent İstanbul'da mevcut Sultan veyönetime karşı silahlı eylem hazırlığında olan bir cemiyet ortaya çıkarıldı.Muhalif oluşum ifşa edildiği andan itibaren dönemin yerli ve yabancı gazeteleriyaşanan hadiseyi yakinen takip etmişlerdi. Nitekim tutukluların halka kapalımahkeme edilmesi nedeniyle Osmanlı kamuoyu olay hakkındaki bilgileri basınüzerinden elde etmişti. Padişaha karşı bir suikast tertiplenerek yönetimideğiştirme amacı güden cemiyet, Süleymaniyeli Şeyh Ahmet adında bir medresehocası tarafından Nisan-Mayıs 1859 tarihinde vücuda getirilmeye başlandı. Kısasüre içinde cemiyet, Müşir Hüseyin Daim Paşa, Caferdem Paşa, Binbaşı Rasim Bey,Şeyh Feyzullah, Şeyh İsmail, Tophane müftüsü Bekir Efendi gibi ulemadan hocalarve askeriyeden subay ile Paşaların katılımı ile genişledi. Muhalif cemiyetegöre Sultan Abdülmecid ortadan kaldırıldığı taktirde onun bünyesine gelişmefırsatı bulan ıslahat hareketleri yok olacak, Şeyh Ahmet'in değimiyle"Tanzimat'ın def'i" sağlanmış olacaktı. Sanıklar Kuleli kışlasındagörülen mahkemelerinin neticesinde idam, sürgün, kalebentlik gibi muhtelif cezalaraldılar. Sultan Abdülmecid'in idam cezalarını ömür boyu hapis cezasınadönüştürmesiyle de amacı suikast olan bu siyasi vak'a kansız şekilde kapandı.Başarısızlıkla sonuçlanan bir suikast teşebbüsü olan Kuleli Vak'ası, padişahakarşı -Osmanlı tarihindeki diğer isyan teşebbüslerinin aksine- kitlesel birisyan karakteri taşımamakla birlikte Tanzimat devrinin siyasi konjonktürübağlamında modern anlamdaki darbe girişiminin bir prototipi olarak karşımızaçıkmaktadır. Nitekim bu muhalif cemiyet kendinden sonraki muhalif hareketlerebir meşruiyet kaynağı olarak modern dönem Osmanlı siyasetinde evvela GençOsmanlılar hareketi daha sonra ise Jöntürk oluşumu meşruiyetini 1859 yılındakibu hadisede arayacaktır.
Cilt
19Sayı
1Bağlantı
https://dergipark.org.tr/tr/pub/trakyasobed/issue/30919/335641https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/336889
http://dspace.trakya.edu.tr/xmlui/handle/trakya/6934