Müzikte algı: kültürlerarası müzik algısı üzerine bir çalışma
Özet
Müzik insanoğlu var olduğu günden itibaren onun yaşamının bir parçası olmuştur.
Mağara resimlerinde bile müziğin ilk insanın yaşamında ne kadar etkin olduğunu
gösteren imgeler bulunmaktadır. İnsanoğlu müziği farklı amaçlarla kullanmıştır.
Toplumdaki töreleri ve gelenekleri yansıtmak için, toplumsal birliği sağlamak için
(milli marşlar gibi) veya sırf kendisini eğlendirmek için. Amacı ne olursa olsun müzik
insan yaşantısının bir parçası ve onun bir yansıması gibidir. Bu bakış açısıyla bakıldığı
zaman müziğin insanla olan yakın ilişkisinde duygular ve onların müziğe
yansımasından daha doğal ne olabilir? Müzik insan duygularını yansıttığı gibi ona
duyguda aşılar. Bilimsel olarak düşünüldüğünde Müzik ve Duygu arasındaki ilişkiyi
gözlemlemek ve araştırmak müzik ve insanı anlamaya da yardımcı olacaktır.
Bu çalışma, müzikte duygu algısı ve bu ilişkinin kültürlerarası çerçevede
incelenmesini amaçlayan deneysel bir araştırma deseni üzerine inşa edilmiştir. Alan
yazınında sıklıkla rastlanan ve sorgulanan müzikte duygu algısı evrensel midir yoksa
kültürle bağımlı mıdır sorularına yanıt arayan çalışmalara katkıda bulunmak gayesini
gütmektedir.
Ülkemizde müzik ve duygu üzerine yapılmış çalışmalar bulunmakla birlikte
aralarında kültürlerarası müzik algısına odaklanmış fazla sayıda çalışma
bulunmamaktadır. Bu araştırma alan yazınına kendi müziğimizin de kullanıldığı bir
araştırma deseni ile katkıda bulunmaktadır.
Bu deneysel çalışma Trakya ve Anadolu Üniversite’lerinde eğitim gören Türk ve
yabancı uyruklu öğrencilerin katılımlarıyla gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara iki farklı
müzik sistemine sahip Klasik Türk Müziği ve Klasik Batı Müziği eserlerinden oluşan
yaklaşık 60 saniye süreli (ilk müzikal cümlenin bitimine kadar) 16 parça dinletilerek
algıladıkları duyguları belirtmeleri istenmiştir. Katılımcılara dinletilen müzik parçaları
müzik formları açısından benzerlik gösteren eserler arasından seçilmiştir. Araştırmada
ölçüm aracı olarak Cenevre Müzikte Duygu Ölçeği kullanılmıştır. Katılımcılar
arasında dil birliğini ve veri denkliği sağlamak amacıyla ölçüm aracı İngilizce orijinal
formunda kullanılmıştır. Bu nedenle Türk öğrenciler İngilizce Öğretmenliği Bölümü
öğrencileri arasından seçilmişlerdir. Yabancı uyruklu öğrenciler ise Trakya
Üniversitesinin çeşitli programlarında eğitim görmektedirler. Araştırmaya Trakya
Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesi öğrencileri gönüllü olarak katılmışlardır.
Bu çalışmanın birinci bölümü araştırmanın gerekçesi ve desenlemesi hakkında bilgi
vermekte ve araştırma sorularını içermektedir. İkinci bölüm alan yazınında yapılmış
olan genel müzik ve duygu ilişkili görüşlere yer vermiş ancak ağırlıklı olarak
kültürlerarası duygu algısı üzerine yapılmış çalışmalar tartışılmıştır. İncelenen
araştırmalar arasında özellikle müziğin kendisine özgü yapısal formlarının duygu
algısını ve hangi duyguları etkilediği konusu incelenmiştir. Üçüncü bölüm araştırma
desenlemesi konusunda ayrıntılı bilgi vermektedir.
Araştırmanın dördüncü bölümü tamamen Cenevre Müzikte Duygu Ölçeği ile
katılımcılardan elde edilen verilere odaklanarak bulguların istatistiksel sonuçlarını
belirtmektedir. Araştırmanın son bölümü ise bu sonuçları alan yazınındaki görüşler
doğrultusunda yorumlamakta ve geleceğe dönük araştırma önerilerinde
bulunmaktadır.
Kültürlerarası müzik ve duygu araştırmalarına mütevazı bir katkıda bulunan bu
çalışma müziğin dinleyicisine her zaman duygu aşılayabildiğini ancak bu duyguların
ne kesin olarak müzik formları ile ilgili olduğunu ne de tamamen kültürle bağımlı
olduğunu göstermiştir. Sonuç müzikte ılımlı evrensellik fikrini doğrulamaktadır. Music has been a been an undeniable part of human life from the very beginning.
It is possible to find cave paintings showing how functional and important music was
in their life. Mankind have used music for different purposes. To give a few examples,
to sustain the traditions and rituals in the society; to maintain a national unity as in the
cases of national anthems or just for fun. Whatever the its functions are music reflects
human life, almost a reflection of himself/herself. If one is to consider music from the
human point of view, what could be more natural than to assume that there is a very
close and intimate emotional tie between music and mankind? It is also possible to
assume that the human emotions are reflected in his/her music. Music not only reflects
human emotions but also inspire and ingrain emotions in a person. Scientific study of
the interrelation between Music and Emotion, therefore, will not only conduce an
understanding in the field but also help understand human nature.
This dissertation is built upon an empirical design aiming study emotional
perception in music within an intercultural framework. The purpose of the study is to
contribute, even on a very small scale, to the ongoing research trying to understand
and explain if music perception is universal or culturally bound.
This empirical study was conducted with the participation of Turkish and foreign
national students from Trakya and Anadolu Universities in Turkey. The participants
to study were asked to mark their emotional responses to approximately 60 second
musical pieces from Classical Turkish and Western music, which have two different
musical structures and styles. The music used in the study were paired between the
two in terms of their psychophysical characteristics. The Geneva Emotional Music
Scales was used for reporting and measuring emotional responses. The Scale was used
in its original language form since English would be the common language for all the
participants. The Turkish students were chosen English Language Teacher Training
Department to ensure the language unity and score validity. The students from both
universities participated in this research on a voluntary basis.
The first section in the study gives information about the purpose, design of the
study and put forward the research questions. The second section covers the relevant
literature review of the research conducted in general with particular emphasis on the
intercultural study of music and emotion in the field. The third section of the research
explains the workings of the Geneva Emotional Music Scale and the statistical analysis
conducted to reach the obtained results. The final section of the dissertation discusses
the results and makes suggestions for further research.
This study has tried to contribute to the ongoing research in music and emotion,
and music perception in an intercultural framework. The results reveal that the relation
between music and emotion is neither universal nor cultural. The results support a mild
form of universality in music perception.
Koleksiyonlar
- Tez Koleksiyonu [2146]