Enflasyon ve para arzının Türkiye ekonomisi üzerine etkisinin analizi

Abstract

Türkiye Ekonomisinin en önemli sorunlarından olan enflasyon beraberinde istikrarsızlık ve makro ekonomik sorunlara neden olmaktadır. Enflasyon 1970'li yıllarda petrol fiyatlarındaki artış ile dış şoklarla başlamış ve son yıllara kadar devam etmiştir. Çalışmamızda enflasyonun bir çok nedeni olmasına rağmen enflasyonun tek belirleyicisi olarak para arzı , para arzının tek belirleyicisi olarak enflasyon ele alınmıştır. Enflasyonun parasal bir olay olması ~ve para miktarıyla fiyat düzeyleri arasındaki ilişkinin varlığı , ekonomide para otoritelerince para arzının kontrolünü gerekli kılmaktadır. Gerçekten de piyasadaki para miktarında meydana gelen artışların enflasyonla sonuçlandığı yapılan bütün deneysel çalışmalar sonucunda ispatlanmıştır. Buradan da anlaşıldığı gibi enflasyonu doğuran nedenlerin başında parasal faktörler gelmektedir. Parasal faktörlerdeki dengesizliğin hareket noktası açık kamu bütçesidir. Devletin çeşitli nedenlerle harcamalarını arttırması, yeterli vergi toplayamaması sonucu bütçeyi emisyonla finanse etmesi enflasyonu doğuran nedenlerin başında gelir. Bu çalışmada, Türkiye'de 1987:2 -2004:2 dönemleri arası enflasyon ve para arzı analize tabi tutulmuştur. Kullanılan iki değişken arasındaki nedensellik ilişkisi Granger Nedensellik Testi ile sınanmış ve çeşitli dönemlerde Granger anlamda nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Aralarında nedensellik ilişkisi bulunan değişkenler Var( Vektör Otoregresyon) modelleri ile sınanmıştır. En iyi VAR modelini oluşturan gecikme uzunluğunun üç dönem olduğu Akaike ve Schwarz bilgi kriterleri kullanılarak tespit edilmiştir. Enflasyon ve para arzı arasındaki dinamik ilişki etki- tepki fonksiyonları ile araştırılmıştır.

One of the most important problems of Turkish Economy is inflation which has been caused unstability and macro economic problems. It has started with the increase of petroleum prices and external effects in the 1970's and continued since, than. In your study , although there are many reasons of inflation, money supply was studied as the only determinant. As inflation is a monetary matter in economics and there is a relationship between quantity of money and general price level, it is necessary for monetary authorities to control the level of money supply. It has been proved with empiricial studies that increase in quantity of money in market has resulted in inflation and monetary factors have been the most important factors that have caused inflation. The starting point of unstability in monetary factors is budget deficit. The increase of government expenditure for various reasons and financing the budget with gevernment debt and printing money as a result of not collecting enough tax are the main reasons that cause inflation In our research, inflation and money supply between 1987:2 and 2004:2 periods in Turkey has been analized. The causality relationship between these two variables was measured in Granger Causality Test. The causality determined in different periods in Granger and the relationship between the variables have been measured with VAR ( Vector Otoregression) models. It was determined that lag length that constituted the best VAR models was found as three terms by using Akaike and Schwarz knowledge criteria. The dynamic relationship between inflation and money supply was searched with impulse and response functions.