Otizmli ve normal gelişim gösteren çocukların kardeşlerinin duygusal, sosyal ve davranışsal özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada otizmli çocukların normal gelişim gösteren kardeşlerinin davranışsal, sosyal ve duygusal özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla otizmli çocukların kardeşleri ile normal gelişim gösteren çocukların kardeşlerinin davranışsal, duygusal ve sosyal özellikleri karşılaştırılmıştır. Otizmli çocuktaki otizmin şiddeti, otizmli çocukların annelerinin depresyon düzeyleri, cinsiyet, doğum sırası ve aile büyüklüğü gibi demografik değişkenlerinin kardeşlerin özelliklerini nasıl etkilediği incelenmiştir. Çalışma karma desende planlanmış ve çalışma grubu araştırma ve karşılaştırma grubu olarak ikiye ayrılmıştır. Araştırma grubunda otizmli kardeşe sahip 90 çocuk ile anneleri, karşılaştırma grubunda ise hem kendisi hem de kardeşleri normal gelişim gösteren 90 çocuk ile anneleri yer almıştır ve hem kardeşlerden hem de annelerden bilgi alınmıştır. Annelerden ölçekler yoluyla elde edilen veriler istatistiksel analiz, normal gelişim gösteren kardeşlerden projektif testler yolu ile elde edilen veriler ise oluşturulan temalara göre içerik analizi yapılarak amaçlar ve hipotezler doğrultusunda değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre otizmli çocukların kardeşleri ailesinde otizmli çocuk olmayan kardeşlere göre daha çok dışa ve içe yönelimli davranış sorunları yaşamaktadır. Yine aynı grup sosyal anlamda ve dikkat alanında daha yoğun sorunlar yaşamakla birlikte toplam yeterlilikleri beklenenin aksine daha yüksek çıkmıştır. Otizmli kardeşlerin otizm şiddeti arttıkça kardeşlerdeki içe yönelimli ve dışa yönelimli davranış sorunları, toplam problem düzeyleri ile toplam yeterlik düzeyleri artmaktadır. Normal gelişim gösteren çocukların duygusal, sosyal ve davranışsal özellikleri ile kendi cinsiyetleri, otizmli kardeşten büyük/küçük/ikiz olma, ailedeki toplam kişi sayısı değişkenleri arasında anlamlı bir ilişki çıkmamıştır. Otizmli çocukların annelerinin depresyon düzeylerinin otizm şiddeti ile anlamlı bir ilişkisi çıkmazken normal gelişim gösteren kardeşlerin tüm özellikleri üzerinde pozitif yönlü bir ilişki ortaya çıkmıştır. Projektif testler aracılığı ile kardeşlerin kendilerinden elde edilen veriler de bu sonuçları desteklemektedir. Tüm bu sonuçlar otizmli çocukların normal gelişim gösteren kardeşlerinin gelişim açısından risk altında olduğunu ve desteklenmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

It is aimed to analyse behavioral, social and emotional characteristics of typically developed siblings of children with autism in this research. Behavioral, emotional, and social characteristics of siblings of children with autism and siblings of typically developed children are compared. In addition, the effects of autism severity, maternal depression and demograpfic factors such as birth order, family size, and gender of siblings on siblings characteristics are also investigated. This is a mixed designed research and participants are divided into two groups as research group and comparision group. Research group included 90 siblings of children with autism, between the ages of 6-16, along with mother of each child. Comparision group is comprised of 90 typically developed siblings of typically developed children at same age interval as well as their mothers. Both siblings and mothers are used as informants. The data which was collected from mothers by using stardardized measurement scales and from siblings by using projective scales is evaluated in accordance with the purposes and hypothesises of the study. Results indicated that siblings of children with autism have more internalizing and externalizing behaviour problems than comparision group. Despite siblings of children with autism demostrated more social and attentions problems, their level of total competency is higher than comparision group contrary to expectations. Results revealed positive relation between autism severity and internalizing, externalizing behaviour problems, total problem, total competency of siblings. Results also indicated that demographic factors do not appear to effect behavioal, emotional, and social characteristics of siblings. Meaningful relationship between autism severity and maternal depression level are not revealed but maternal depression is a powerfull predictor of all characterictics of siblings. All findings are verified by projective measures. Results from this study provide strong evidence about developmental risk and for the need of support for siblings.